Δεύτερη η Ελλάδα στο διαδικτυακό εκφοβισμό

Aπό την Κέλλυ Φαναριώτη

Τη δεύτερη θέση πίσω από τη Ρουμανία καταλαμβάνει η Ελλάδα στον διαδικτυακό εκφοβισμό, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το φαινόμενο του εκφοβισμού μέσω του Διαδικτύου (γνωστό και ως cyber bullying), δηλαδή οποιασδήποτε πράξης επιθετικής συμπεριφοράς ή παρενόχλησης που πραγματοποιείται μέσω της χρήσης των ψηφιακών συσκευών επικοινωνίας (διαδίκτυο, κινητά τηλέφωνα) παίρνει νέες διαστάσεις.

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα αποτελέσματα της ευρωπαϊκής μελέτης -της οποίας φορέας υλοποίησης στην Ελλάδα ήταν η Μονάδα Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών – μεγαλύτερα ποσοστά cyber bullying παρουσιάζονται σε Ρουμανία (37.3%), και Ελλάδα (26.8%) , ενώ ακολουθούν οι Γερμανία (24.3%), Πολωνία (21.5%), Ολλανδία (15.5%), Ισλανδία (13.5%) και Ισπανία (13.3 %).

«Πρόκειται για ένα φαινόμενο που έχει παρουσιάσει σημαντική αύξηση τον τελευταίο χρόνο στη χώρα μας. Όποιο παιδί ξεχωρίζει, είτε εμφανισιακά, είτε πνευματικά, στοχοποιείται εύκολα από τους συμμαθητές του, οι οποίοι ικανοποιούν τη ανάγκη τους για επιβολή εξουσίας και ελέγχου», εξηγεί στο metrogreece.gr η κα. Άρτεμις Τσίτσικα, Λέκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών και Επιστημονική Υπεύθυνος της Μονάδας Εφηβικής Υγείας  Β’ Πανεπιστημιακής Παιδιατρικής Κλινικής. Διευκρινίζει δε πως πολλοί είναι και οι νέοι που επιτίθενται σε συνομήλικούς τους για λόγους ψυχαγωγίας, αγνοώντας τον αντίκτυπο μιας τέτοιας συμπεριφοράς στην ψυχολογία του άλλου παιδιού.

Ακόμη, η κα. Τσίτσικα υπογραμμίζει ότι η οικονομική κρίση έχει δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στις οικογενειακές σχέσεις, καθώς, όπως λέει, οι γονείς «παρκάρουν» τα παιδιά τους στο διαδίκτυο και δίνουν μεγαλύτερη βάση στις καθημερινές ανάγκες τους σπιτιού.

Το πρόβλημα, σύμφωνα με την ίδια, δε μπορεί εύκολα να εξαλειφθεί μιας και το διαδίκτυο είναι ιδιαίτερα «ελκυστικό» για τους εφήβους λόγω της  «δίψας» τους για ζωή αλλά και της περιέργειάς τους για τα πάντα. Η λύση, κατά τη γνωστή επιστήμονα, είναι η εκπαίδευση των νέων στη διαχείριση του κινδύνου προκειμένου να μην βλάπτονται από την έκθεση αυτή αλλά και η οριοθέτηση των γονέων στην καθημερινή ενασχόληση των παιδιών τους με το διαδίκτυο. 

Άνοδος ρατσισμού

Την ίδια ώρα, τα αυξανόμενα κρούσματα ρατσιστικής βίας και συμπεριφοράς στην ελληνική κοινωνία φαίνεται πως έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό και τους εφήβους. Ο πρόεδρος των Γιατρών του Κόσμου Νικήτας Κανάκης ,τονίζει στο metrogreece.gr πως οι απόψεις των γονέων για το μεταναστευτικό και η άνοδος των ακροδεξιών οργανώσεων, επηρεάζουν άμεσα τη συμπεριφορά των παιδιών, τα οποία με τη σειρά τους εκφράζουν την επιθετικότητά τους από το διαδίκτυο.«Μέσα από το πρόγραμμα προώθησης της ανοχής στη διαφορετικότητα και πρόληψης της ρατσιστικής βίας που υλοποιούμε, ήρθαμε σε επαφή με αρκετά παιδιά μεταναστών, θύματα του cyber bullying,τα οποία μας έχουν εκμυστηρευτεί ότι δέχονται απειλές και ειρωνικά σχόλια μέσω του facebook. Πολλά απ’ αυτά μάλιστα αναγκάζονται να δημιουργήσουν ένα ψεύτικο προφίλ με ελληνικό όνομα ή σταματούν να δημοσιοποιούν φωτογραφίες με τα πρόσωπά τους προκειμένου να αποφύγουν τέτοιου είδους επιθέσεις.

Αλλαγές στη συμπεριφορά

Η κα. Μαρία Δάρρα, ψυχολόγος και εκπρόσωπος της γραμμής βοήθειας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ, παραθέτει τη δική της εμπειρία. «Τα περισσότερα τηλεφωνήματα που λαμβάνω είναι από γονείς, οι οποίοι παρατηρούν αλλαγές στη συμπεριφορά των παιδιών τους. Συνήθως οι έφηβοι δε μιλούν ανοιχτά στο γονέα ή στον εκπαιδευτικό για την επίθεση που δέχονται. Η υπερβολική ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και ειδικότερα με το facebook, η άρνηση συμμετοχής σε οποιαδήποτε εξωσχολική δραστηριότητα, η κατάθλιψη, η απότομη και επιθετική συμπεριφορά είναι τα συνηθέστερα συμπτώματα των παιδιών που είτε είναι θύτες είτε θύματα του διαδικτυακού εκφοβισμού».

Παράλληλα, σημαντική αύξηση έχει σημειώσει και η διαδικτυακή αποπλάνηση (Grooming). Πρόκειται για μια διαδικασία κατά την οποία παιδόφιλοι προσποιούμενοι ότι είναι έφηβοι, χρησιμοποιούν σελίδες κοινωνικής δικτύωσης προκειμένου να προσελκύσουν παιδιά με σκοπό να τα κακοποιήσουν. «Πάντα υπήρχαν ενήλικες που πλησίαζαν νέους με πονηρούς σκοπούς. Τώρα, εξαιτίας της διαδεδομένης χρήσης του διαδικτύου, δημιουργούν ένα ψεύτικο προφίλ στο facebook και προσπαθούν να χτίσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με τα παιδιά ώστε να τα προσεγγίσουν. Το συγκεκριμένο φαινόμενο είναι πιο σύνηθες στα κορίτσια».

Πως αντιμετωπίζεται

Σύμφωνα με την κα. Δάρρα, επιτακτική είναι η ανάγκη λήψης μέτρων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση του φαινομένου. Η σύσφιξη των οικογενειακών σχέσεων, όπως υποστηρίζει, είναι καίριας σημασίας. «Για να ανοιχτεί το παιδί και να εξομολογηθεί το πρόβλημά του στο γονέα, θα πρέπει να υπάρχει μια  υγιής και αρμονική σχέση μεταξύ τους. Η συμβουλή μας για τα θύματα του cyber bullying είναι ότι δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να απαντάνε σε προσβλητικά μηνύματα, αλλά να μπλοκάρουν αμέσως τον χρήστη που τους επιτίθεται».

Τέλος, όσον αφορά το ρατσισμό, προτείνει από τις πρώτες κιόλας τάξεις του δημοτικού, οι γονείς να μυήσουν τα παιδιά τους στην έννοια της ισότητας, μέσα από διάφορα σχετικά παραμύθια.

Αξίζει να επισημανθεί  πως γονείς, εκπαιδευτικοί και έφηβοι που διαπιστώνουν προβλήματα διαδικτυακού εκφοβισμού μπορούν να επικοινωνούν με τη γραμμή βοήθειας ΥποΣΤΗΡΙΖΩ 80011 80015 του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου.

Ταυτότητα έρευνας: Αντιπροσωπευτικό δείγμα 13.300 εφήβων από επτά ευρωπαϊκές χώρες (έως 2.000 ερωτηματολόγια ανά χώρα), ηλικίας 14-17 ετών. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε το διάστημα Οκτώβριος 2011-Μάιος 2012. Στην Ελλάδα φορέας υλοποίησης ήταν η Μονάδα Εφηβικής Υγείας (ΜΕΥ) Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής Παν/μίου Αθηνών, Νοσοκομείο Παίδων «Π.& Α. Κυριακού».