Φυλακές Κορυδαλλού: Αναδρομή στην ταραχώδη ιστορία του “ελληνικού Αλκατράζ”
Από την Κέλλυ Φαναριώτη
«Ελληνικό Αλκατράζ», «κράτος εν κράτει», «αποθήκη ψυχών», είναι κάποιοι μόνο από τους χαρακτηρισμούς που κατά καιρούς έχουν αποδοθεί στις φυλακές Κορυδαλλού, τις μεγαλύτερες της χώρας. Από αυτές έχουν περάσει ή βρίσκονται ακόμη εκεί οι πλέον διαβόητοι κακοποιοί, μέλη της τρομοκρατικής οργάνωσης 17 Ν, πραξικοπηματίες και παντός είδους παραβάτες του νόμου. Από την ίδρυσή τους μέχρι σήμερα έχουν ουκ ‘ολίγες φορές μονοπωλήσει το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης, άλλοτε για τις κινηματογραφικές αποδράσεις που έλαβαν χώρα στο εσωτερικό τους και άλλοτε για τις άγριες συμπλοκές που πολλές φορές κατέληξαν σε δολοφονίες. Πριν λίγες ημέρες όμως, η εξαγγελία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα της Βουλής για την κατεδάφισή τους και τη δημιουργία στη θέση τους ενός πάρκου που θα περιλαμβάνει χώρους άθλησης και πολιτισμού, ήχησε σαν…όνειρο στα αυτιά των κατοίκων της περιοχής. Κι αυτό διότι σε απόσταση αναπνοής από τις φυλακές βρίσκονται βρεφονηπιακοί σταθμοί, δημοτικά σχολεία, γυμνάσια και λύκεια και δεν είναι λίγες οι φορές που οι μαθητές έχουν βιώσει εξεγέρσεις, επιθέσεις και αποδράσεις κρατουμένων.
”Το κελί δεν θα διαφέρει κατά τίποτα από ένα δωμάτιο σχετικών καλού ξενοδοχείου”
Το σωτήριον έτος 1961 η ανέγερση νέων φυλακών στον αραιοκατοικημένο τότε Κορυδαλλό, γίνεται πρώτο θέμα στα έντυπα της εποχής και παρουσιάζεται ως ένα μεγαλόπνοο έργο που αναμένεται να αλλάξει τον τρόπο σωφρονισμού των φυλακισμένων. Ο τότε υπουργός Κωνσταντίνος Καλλίας δήλωνε ιδιαίτερα περήφανος για τις εγκαταστάσεις που είχαν κατασκευαστεί σύμφωνα με τα πρότυπα αντίστοιχων φυλακών σε χώρες τις δυτικής Ευρώπης. Το κόστος για την κατασκευή του άγγιξε το αστρονομικό για την εποχή ποσό των 28,6 εκατομμυρίων δραχμών, εκ των οποίων τα 16 προέρχονταν από τις δημόσιες επενδύσεις, 11 από τις πωλήσεις οικοπέδων στην περιοχή του Άγιου Σώστη και 1,6 από τον προϋπολογισμό.
«Κελιά με νιπτήρα, ατομικόν λουτρόν, γραφείον και μικροφωνικάς εγκαταστάσεις. Όταν ολοκληρωθεί η επίπλωσις δεν θα διαφέρει κατά τίποτα από ένα δωμάτιο σχετικώς καλού ξενοδοχείου», ανέφεραν κάποια από τα ρεπορτάζ της εποχής.
Έξι χρόνια αργότερα, το 1967 πραγματοποιούνται τα εγκαίνια και κατά τη διάρκεια της Δικτατορίας των Συνταγματαρχών αποφασίστηκε η επέκταση του σωφρονιστικού καταστήματος, ώστε να περιλαμβάνει και γυναικεία πτέρυγα. Οι φυλακές καταλαμβάνουν και πάλι κεντρικό ρόλο στα μέσα ενημέρωσης όταν το κατώφλι τους πέρασαν οι πρωταίτιοι της Χούντας με πρώτο τον Γεώργιο Παπαδόπουλο.
Στις 30 Ιανουαρίου 1984 ο ίδιος μέσα από το κελί του στον Κορυδαλλό θα απευθύνει στον ελληνικό λαό μαγνητοφωνημένο διάγγελμα 1.581 λέξεων μέσα από το οποίο γνωστοποιεί την ίδρυση της ΕΠΕΝ. Μια δεκαετία αργότερα, το 1995, μια αιματηρή εξέγερση φέρνει και πάλι στο προσκήνιο το σωφρονιστικό κατάστημα της οδού Σολωμού, όταν ο έλεγχος των φυλακών περνά στους κρατούμενους ενώ ο γιατρός, ο νοσηλευτής και κάποιοι υπάλληλοι κρατούνται όμηροι. Φωτιές, σπασίματα και ουρλιαχτά από τραυματισμένους κρατούμενους συνθέτουν το σκηνικό εντός των τειχών. Τρεις βαρυποινίτες πεθαίνουν από υπερβολική χρήση ναρκωτικών ενώ ένας άλλος δολοφονείται από τους συγκρατούμενούς τους, οι οποίοι αφού του τρύπησαν την καρδιά, τον σπλήνα και τους πνεύμονες, τον κρέμασαν με σεντόνι κι έβαλαν φωτιά στις τρύπες που προκάλεσαν στο κορμί του. Το 2002 το ενδιαφέρον των διεθνών μέσων μαζικής ενημέρωσης στρέφεται στον Κορυδαλλό, όταν τις πύλες του περνούν οι διαβόητοι τρομοκράτες της 17 Νοέμβρη. Στα υπόγεια κελιά κρατούνται ο «Λουκάς» και ο «Λάπμπρος» κατά κόσμον Δημήτρης Κουφοντίνας και Αλέξανδρος Γιωτόπουλος. Ο πρώτος λίγα χρόνια αργότερα θα μεταφερθεί στις αγροτικές φυλακές Βόλου προκαλώντας την έντονη αντίδραση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ ενώ ο δεύτερος παραμένει ακόμη εκεί.
Κινηματογραφικές αποδράσεις
Στο πέρασμα του χρόνου δεν ήταν λίγοι οι κρατούμενοι που με διάφορους τρόπους κατάφεραν να σπάσουν τα δεσμά τους και να πετάξουν προς την ελευθερία. Πολλοί μάλιστα ενέπνευσαν με τα κατορθώματά τους και αρκετούς σκηνοθέτες και σεναριογράφους της μεγάλης οθόνης. Ποιος δε θυμάται άλλωστε τη θρυλική ταινία «Απόδραση από το Αλκατράζ», όπου ο Κλιντ Ίστγουντ υποδύεται με αριστοτεχνικό τρόπο τον Φρανκ Μόρις, τον ληστή τραπεζών που επινόησε το τρομερά λεπτομερές και τελικά ιδιαίτερα πετυχημένο σχέδιο απόδρασης. Δεν πρόκειται όμως για την μοναδική αληθινή ιστορία απόδρασης που έγινε ταινία. Ο καρδιοκατακτητής Θεόδωρος Βερνάρδος ή αλλιώς ο «ληστής με τις γλαδιόλες» που λατρεύτηκε από το γυναικείο κοινό και έγινε λαϊκός ήρωας, ενέπνευσε το 1981 τον Γιάννη Φαφούτη. Ο τζεντλεμαν με το εντυπωσιακό παρουσιαστικό τον Απρίλιο του 1974 κατακτά κεντρική θέση στις εφημερίδες της εποχής καθώς κατάφερε να αποδράσει από τον Κορυδαλλό. Όλα συνέβησαν μέσα σε λίγα λεπτά, όταν κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικού αγώνα στον αύλειο χώρο των φυλακών η μπάλα πέφτει έξω. Μόλις ο φρουρός βγήκε για να την πιάσει, ο Βερνάρδος, ως γνήσιος εραστής της ελευθερίας, σκαρφαλώνει σαν αίλουρος τη μάντρα, πηδά από ύψος τεσσάρων μέτρων και πλέον είναι ελεύθερος. Οι φύλακες διαπίστωσαν τι είχε συμβεί από τα δυνατά χειροκροτήματα των κρατουμένων που φώναζαν «Μπράβο Βερνάρδε».
Την ιστορία των φυλακών Κορυδαλλού σημάδεψε αναμφισβήτητα και ο Βασίλης Παλαιοκώστας. Ένας από τους πιο περιβόητους κακοποιούς της Ευρώπης, θα μπορούσε άνετα να χαρακτηριστεί και ως «μετρ των αποδράσεων», όχι τόσο για τις φορές που κατάφερε να ξεφύγει αλλά για τον επεισοδιακό τρόπο που κάθε φορά επινοούσε για να το κάνει. Η πρώτη ήταν το καλοκαίρι του 2006 όταν το ελικόπτερο προσγειώθηκε στις φυλακές Κορυδαλλού και παρέλαβε μαζί με τον Βασίλη Παλαιοκώστα και τον Αλκέτ Ριζάι. Στις 22 Φεβρουαρίου του 2009 και πάλι ελικόπτερο πήρε από τη φυλακή τους δυο βαρυποινίτες. Το ελικόπτερο κατέβηκε χαμηλά πάνω από τα κελιά της απομόνωσης του Κορυδαλλού και οι συνεργοί των δυο κακοποιών τους πέταξαν μια σκάλα με την οποία τους τράβηξαν πάνω. Εξίσου επεισοδιακές αποδράσεις πραγματοποίησαν ο Βαγγέλης Ρωχάμης, ο Κώστας Πάσαρης – γνωστός και ως «πεταλούδας» για την ικανότητά του να ξεφεύγει από τα στενά όρια των φυλακών – καθώς και η Όλια Κρίκοβιτς μέλος της συμμορίας των «Ροζ Πανθήρων» και η πρώτη γυναίκα που κατάφερε να δραπετεύσει.
Σήμερα βασιλεύει ο νόμος της ζούγκλας και των σκληρών ποινικών
Σήμερα το Κατάστημα Κράτησης του Κορυδαλλού δε θυμίζει σε τίποτα δωμάτιο ξενοδοχείου, όπως προμήνυαν οι αρμόδιοι τη δεκαετία του ’60. Υπερπληθυσμός, στοιβαγμένοι κρατούμενοι, ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής, διακίνηση ναρκωτικών και “αλισβερίσι” κινητών και τάμπλετ είναι κάποια μόνο από τα χαρακτηριστικά που συνθέτουν το σκηνικό πίσω από τις σφαλιστές πύλες των φυλακών.
Όσοι πέρασαν έστω και λίγους μήνες από τη ζωή τους στα σκοτεινά κελιά της οδού Σολωμού, κάνουν λόγο για μια “τεράστια Ομόνοια”, όπου η εγκληματικότητα ανθεί και το εμπόριο ναρκωτικών έχει πάρει διαστάσεις μεγαλύτερες ακόμη και από τις πιο κακόφημες γειτονιές της Αθήνας. Το κράτος έχει πάψει προ πολλού να έχει τον έλεγχο και κουμάντο κάνουν κάποιοι σκληροί ποινικοί ακολουθώντας το ”νόμο του ισχυρότερου”. Υπάρχουν, όμως, και προνομιούχοι κρατούμενοι που κατά καιρούς απολαμβάνουν ανέσεις πολυτελούς ξενοδοχείου με υπηρέτες, καζίνο, συνδρομητική τηλεόραση και φαγητά από εστιατόρια της ευρύτερης περιοχής. Πρόκειται για όσους εκτίουν την ποινή τους στην περίφημη πτέρυγα VIP, όπου μεταξύ άλλων φιλοξενήθηκε ο πρώην υπουργός του ΠΑΣΟΚ Άκης Τσοχατζόπουλος.
Σε κάθε περίπτωση, οι ιστορίες των χιλιάδων ψυχών που βίωσαν την εμπειρία των φυλακών είναι ανεξάντλητες και ανεξάρτητα από την παραμονή τους ή όχι στον Κορυδαλλό, θα συνεχίζουν να «στοιχειώνουν» τη γειτονιά θυμίζοντας σε κατοίκους και περαστικούς ότι μέσα από τα συρματοπλέγματα γράφτηκαν κάποιες γραμμές από την ιστορία της νεότερης Ελλάδας.
Πρέπει να έχετε συνδεθεί για να σχολιάσετε.