Μια νύχτα στα επείγοντα του “Ευαγγελισμού” (ΦΩΤΟ)

Κείμενο και φωτογραφίες: Κέλλυ Φαναριώτη

Καθυστερήσεις, ουρές, νεύρα, παρεξηγήσεις με βύσματα, γιατρούς και ασθενείς, σε συνδυασμό με τις παραδοσιακές παθογένειες του Εθνικού Συστήματος Υγείας, συνθέτουν με το πιο ανάγλυφο πλέον τρόπο το σκηνικό της κατάστασης των νοσοκομείων της Ελλάδας. Αν σε αυτά μάλιστα προστεθούν ως απότοκα της κρίσης, οι ελλείψεις σε προσωπικό και χρηματοδότηση, γίνεται εύκολα αντιληπτό το μέγεθος του προβλήματος για τη δημόσια υγεία.

Μέσα σε αυτό ακριβώς το πλαίσιο και έχοντας κατά νου την καταγραφή και αποτύπωση της πραγματικότητας, αποφάσισα να περάσω μια νύχτα στον «Ευαγγελισμό», γνωρίζοντας από κοντά την εμπειρία της «εφημερίας».

Το συγκεκριμένο νοσοκομείο που εξυπηρετεί ένα τεράστιο αριθμό ασθενών, δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα από τα χειρότερα της χώρας, ούτε όμως να περηφανεύεται πως αποτελεί μια φωτεινή εξαίρεση στον παγιωμένο κανόνα μιας ζοφερής κατάστασης.

Τα προβλήματα μάλιστα είναι τέτοια που αναγκάζουν και τη διοικήτρια του νοσοκομείου κυρία Νάγια Μητσάκη, να παραδεχθεί κομψά πως στις εφημερίες γίνεται «πόλεμος». Όπως μου είπε, οι ασθενείς που έρχονται στο Τμήμα Επειγόντων Περιστατικών (ΤΕΠ) θα χρειαστεί να περιμένουν από λίγες έως αρκετές ώρες μέχρι να περάσουν την πόρτα της εξόδου έχοντας κάνει έναν πλήρη ιατρικό έλεγχο κι αν κριθεί σκόπιμο, εισαγωγή.

«Πρέπει να στηρίξουμε και να υποστηρίξουμε πάση θυσία το δημόσιο σύστημα υγείας διότι ουαί κι αλίμονο αν εκλείψει. Οι εποχές είναι δύσκολες αλλά βάζουμε όλοι πλάτη», μου λέει σημειώνοντας πως τα προβλήματα χρηματοδότησης και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές αναμένεται να λυθούν μέσου ενός κονδυλίου ύψους 72 εκατ. ευρώ, που εγκρίθηκε πριν από λίγο καιρό.

Πονόλαιμος με έμφραγμα δίπλα – δίπλα

Ωστόσο, σε μια προσπάθεια να ξετυλιχθεί περισσότερο το κουβάρι του «τι ακριβώς συμβαίνει στον Ευαγγελισμό», ο δρόμος με έφερε ενώπιον του Συντονιστή Διευθυντή της 5ης Παθολογικής Κλινικής, Αθανάσιο Σκουτέλη που δεν φάνηκε και ιδιαίτερα διατεθειμένος να «στρογγυλέψει» πράγματα και καταστάσεις: «υπάρχει μια άσχημη κατάσταση που δεν πρόκειται να αλλάξει αν δεν δημιουργηθεί ένα τμήμα πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Σε κάθε εφημερία δεχόμαστε 1.200 με 1.500 άτομα από τα οποία κάποια έχουν έναν απλό πονόλαιμο, άλλα αναιμία κι άλλα έρχονται με έμφραγμα ή από το τροχαίο. Καταλαβαίνετε λοιπόν πως μόνο ένα 10% είναι πραγματικά επείγοντα περιστατικά», σημειώνει.

Ο ίδιος είναι ιδιαίτερα απαισιόδοξος αναφορικά με το κατά πόσο αυτό μπορεί να γίνει πράξη στην Ελλάδα ξεκαθαρίζοντας πως δεν αποτελεί τροχοπέδη το ποσό που απαιτείται όσο η έλλειψη πολιτικής βούλησης. «Εδώ και δεκαετίες κάθε υπουργός Υγείας μας λέει πως θα φτιάξει Πρωτοβάθμια Περίθαλψη ώστε να αντιμετωπίζονται πιο αποτελεσματικά τα επείγοντα περιστατικά. Πρόκειται προφανώς για λόγια του αέρα».

Το «έλα να δεις» στα Επείγοντα

Η ώρα είχε πάει 3 το μεσημέρι και η εφημερία που θα διαρκούσε ως το πρωί της επομένης είχε μόλις ξεκινήσει. Ο παθολόγος και αναπληρωτής προϊστάμενος των επειγόντων κ. Νίκος Αρβανιτάκης , ξέκλεψε λίγο χρόνο από το πόστο του προκειμένου να μου εξηγήσει για την πίεση που ασκείται σε γιατρούς και ασθενείς κάθε τέσσερις ημέρες που το νοσοκομείο εφημερεύει. Ο ίδιος ήταν στη διαλογή, έπαιρνε δηλαδή ένα μικρό ιστορικό από τον κάθε ασθενή κι έκρινε αν επρόκειτο για υπερεπείγον, επείγον ή λιγότερο επείγον.

«Είμαι ο πρώτος άνθρωπος που βλέπει ο ασθενής και πρέπει μέσα σε ελάχιστη ώρα να κρίνω αν το πρόβλημά του είναι σοβαρό ή όχι και σε ποια ειδικότητα θα πάει. Είναι ένα περιβάλλον υψηλού στρες όπου πολλές φορές οι ασθενείς παίζουν ξύλο μεταξύ τους ενώ έχει τύχει να ξυλοκοπήσουν και γιατρό», αναφέρει φανερά αγχωμένος διότι πρέπει να επιστρέψει στο πόστο του.
Έχοντας συνομιλήσει με διοικητικούς εκπροσώπους του νοσοκομείου και του ιατρικού προσωπικού, αυτό που έμενε ήταν η επιτόπια έρευνα στους διαδρόμους του Ευαγγελισμού. Άλλωστε, οι γεμάτοι διάδρομοι έδιναν μια πρώτης τάξεως ευκαιρία να περιπλανηθεί κανείς στα τμήματα του Παθολογικού και το Νευρολογικού. Όσο περνούσε η ώρα και ειδικότερα μετά το απόγευμα ο κόσμος αυξανόταν. Ο περισσότερος ίσως συνωστισμός ήταν στο χειρουργικό τμήμα όπου πήγαιναν τα τροχαία. Όπως αναφέρει η προϊσταμένη βάρδιας που με συνόδεψε ως εκεί, σε κάθε εφημερία, τα περισσότερα περιστατικά είναι τροχαία. Ανοίγοντας την πόρτα αντίκρισα πολλά νέα παιδιά στα φορεία, τα περισσότερα με κολάρο. Ένας άνδρας γύρω στα 40 ήταν γεμάτος γρατσουνιές ενώ το κεφάλι του είχε παραμορφωθεί καθώς το δεξί μέρος από το μάτι και πάνω είχε πρηστεί πολύ έντονα.

Ως τις 12 το βράδυ τα πράγματα κυλούσαν σχετικά ήρεμα και στους διαδρόμους επικρατούσε μια τρομακτική σιγή που θύμιζε νηνεμία πριν την καταιγίδα . Ασθενείς χωρίς τις αισθήσεις τους ξαπλωμένοι σε φορεία, συγγενείς φανερά αγχωμένοι για τους δικούς τους ανθρώπους κοιτούσαν καρτερικά την πόρτα των ιατρείων περιμένοντας να ανοίξει και να ακούσουν το όνομά τους.

Προτεραιότητα στα… «βύσματα»

Μετά τα μεσάνυχτα ξεκίνησαν οι πρώτες εντάσεις από εκείνους που είχαν έρθει από νωρίς και άρχισαν να χάνουν την υπομονή τους από την πολύωρη αναμονή. Οι φωνές μια νεαρής κοπέλας που έβριζε τους γιατρούς κέντρισε το βλέμμα όσων περίμεναν στο διάδρομο του Παθολογικού. Την ακολούθησα ως την έξοδο και τη ρώτησα τι ακριβώς συνέβη και είναι σε αυτή την κατάσταση. Μου απάντησε πως από τις τρεις το μεσημέρι περιμένει να δουν οι γιατροί τον φίλο της που έσπασε το πόδι του μετά από τρακάρισμα με το μηχανάκι. Η ώρα είχε πάει δυόμισι το πρωί. «Περιμένω 11 ώρες να τον δει κάποιος και όλοι μου λένε “δεν ξέρω, δεν είμαι εγώ υπεύθυνος”. Χρειάστηκε να τους πω πως θα φωνάξω επί τόπου τα κανάλια για να τον κοιτάξουν» πρόσθεσε αναθεματίζοντας παράλληλα τα δημόσια νοσοκομεία. Λίγα λεπτά αργότερα μια μητέρα με το ανήλικο παιδί της φώναζε γιατί όπως είπε, ο γιατρός χωρίς καν να εξετάσει το παιδί της, έκανε γνωμάτευση αναγκάζοντας την ίδια να καλέσει την αστυνομία.

Βλέμματα φοβισμένα, φωνές και ασθενείς με τον ορό στο χέρι συνέθεταν το σκηνικό στον προαύλιο χώρο του νοσοκομείου. Οι σειρήνες των ασθενοφόρων που πηγαινοέρχονταν αποσπούσαν την προσοχή όλων και ώσπου να βγάλουν από μέσα τον ασθενή, επικρατούσε απόλυτη σιγή.
Πηγαινοερχόμενη στους διαδρόμους συνάντησα αρκετές φορές μια κυρία καθισμένη σε αναπηρικό αμαξίδιο. Από την όψη της φαινόταν πολύ εξαντλημένη και κρατούσε το ειδικό πιατάκι για τον εμετό. Την πλησίασα για να την ρωτήσω αν θέλει να τη βοηθήσω σε κάτι μιας και την έβλεπα ασυνόδευτη. Μου εξήγησε πως περίμενε από τις 10 για έναν υπέρηχο και ότι ο αδερφός της στεκόταν έξω από το ακτινολογικό μη τυχόν και φωνάξουν το όνομά της. Εκείνη την ώρα έτυχε να περνά βιαστικά μια γιατρός «Γιατρέ μπορώ να φάω μια φρυγανιά, κάνω όλη την ώρα εμετούς», είπε με τρεμάμενη φωνή χωρίς να λάβει καμιά απολύτως απάντηση. «Γιατρέ, γιατρέ;», συνέχισε όμως η γιατρός είχε ήδη «χαθεί» στον απέναντι διάδρομο.
Λίγη ώρα μετά, στον διάδρομο του Παθολογικού μια μητέρα σε κατάσταση σχεδόν υστερίας συνόδευε την ημιλιπόθυμη κόρη της. Την άκουσα να φωνάζει στον security πως έβαλε μέσα μια γυναίκα που ήρθε πολύ πιο μετά από εκείνη. Η στιχομυθία που ακολούθησε ήταν η εξής:
– Η κυρία με τα μαύρα ρούχα ήρθε πριν λίγο, κοίταξε το διάδρομο και μετά από λίγα λεπτά εμφανίστηκε σε φορείο και τη βάλατε μέσα ενώ εμείς περιμένουμε τόση ώρα ενώ η κόρη μου υποφέρει από τους πόνους.
– «Και τι θέλετε να κάνω εγώ αν εκείνη είχε βύσμα;», της απάντησε με απόλυτη φυσικότητα εκείνος.

Η λέξη «βύσμα» ήταν υπεραρκετή για να «ανάψουν τα αίματα» στο χώρο και να διαμαρτυρηθεί ακόμη ένας ασθενής που τον έφεραν από το ΚΑΤ με πρόβλημα στην καρδιά και περίμενε ήδη πολλές ώρες. Τους πλησίασα για να μάθω περισσότερα. «Θα γίνει χαμός σήμερα, θα τα παίξω όλα για όλα», μου είπε η εξοργισμένη μητέρα που είδε μπροστά στα μάτια της να παρακάμπτεπται η σειρά της προκειμένου να περάσει μέσα κάποιο, πιθανότατα, «βύσμα». Η αίθουσα αναμονής είχε γεμίσει ασφυκτικά, η ατμόσφαιρα ήταν αποπνικτική και κάποιοι ασθενείς καθόντουσαν στο πάτωμα περιμένοντας τη σειρά τους.

«Μας απειλούν με τιμωρίες όταν ζητάμε ρεπό»

«Το νοσοκομείο περπατάει σε τεντωμένο σχοινί, είναι στα όρια της κατάρρευσης. Υπάρχει πολύ μεγάλη κόπωση και δυσαρέσκεια απ’όλο τον κόσμο που δουλεύει εδώ. Πολλοί έχουν σταματήσει να δηλώνουν ειδικότητα στον Ευαγγελισμό γιατί ξέρουν για το καθεστώς υπερκόπωσης και σκληρής εργασίας», μας ανέφερε ο 35χρονος Σπύρος Δρίτσας, ειδικευόμενος στη γενική χειρουργική που έχει στο ενεργητικό του 500 εφημερίες.

Ο ίδιος κάνει λόγο για καταστρατήγηση ωρών εργασίας λόγω εκατοντάδων ελλείψεων σε προσωπικό. «Κάθε ειδικευόμενος βάσει της ευρωπαϊκής νομοθεσίας θα πρέπει να δουλεύει το πολύ 48 ώρες την εβδομάδα. Από κει και πέρα θεωρείται επικίνδυνος για τη διεξαγωγή μιας ασφαλούς εφημέρευσης και θα πρέπει να αποσύρεται με ρεπό για να μπορεί να ανακτήσει τις δυνάμεις του. Κάτι τέτοιο βέβαια στην Ελλάδα δεν ισχύει», εξηγεί προσθέτοντας πως πολλές φορές οι ειδικευόμενοι αναλαμβάνουν ρόλο τραυματιοφορέα, νοσηλευτή αλλά και γιατρού.

Μάλιστα, όπως εξήγησε, δεν είναι λίγες οι φορές που οι ειδικευόμενοι στο νοσοκομείο του Ευαγγελισμού ζήτησαν το ρεπό που τους αναλογεί και αντ’αυτού εισέπραξαν απειλές και τους ασκήθηκαν τιμωρητικές πρακτικές. «Συστηματικά υπάρχουν μεγάλες πιέσεις απ’όλες τις διευθύνσεις των κλινικών για να μην παίρνουν ρεπό οι ειδικευόμενοι. Υπάρχουν άτομα που απειλήθηκαν πως αν πάρουν ρεπό δεν θα έχουν την αντίστοιχη εκπαίδευση με τους άλλους γιατρούς ενώ άλλοι αποσύρθηκαν από το γραφείο όπου εκπαιδεύονταν από τον ίδιος τον διευθυντή τους. Εξήγησε δε πως πως μπορεί στον Ευαγγελισμό να μην λείπουν τα στοιχειώδη υλικά όπως για παράδειγμα οι γάζες ή το Beta din, ωστόσο ,πολλές φορές έχουν υπάρξει σοβαρές ελλείψεις σε ογκολογικά ή αιματολογικά φάρμακα.

«Η αντιμετώπιση των ογκολογικών ασθενών είναι μεγάλος βραχνάς, ειδικά στις ακτινοθεραπείες. Οι χημειοθεραπείες γίνονται αλλά με πιθανές καθυστερήσεις κατά καιρούς. Κάποιες φορές μπορεί να’ ναι αρκετά έως πολύ επικίνδυνο για κάποιον ασθενή το να καθυστερήσει να πάρει την αγωγή του. Αυτό εξαρτάται από τη μορφή του καρκίνου», καταλήγει.

Σε κάθε περίπτωση, στον Ευαγγελισμό υπάρχουν ακόμη άνθρωποι που εργάζονται νυχθημερόν και παλεύουν κάτω από ιδιαίτερα αντίξοες συνθήκες προκειμένου να εξυπηρετήσουν τα περιστατικά. Ίσως γι’αυτούς, περισσότερο από οποιονδήποτε άλλο να αξίζει στη χώρα ένα καλύτερο, δικαιότερο και αποδοτικότερο Εθνικό Σύστημα Υγείας.