Χρύσα Κουβελιώτου: Η αστροφυσικός που διαπρέπει στη NASA

Από την Κέλλυ Φαναριώτη  

Ένα απλό όνειρο, από αυτά  που κάνουν τα μικρά παιδιά με ταξίδια στο Διάστημα και ανακάλυψη πλανητών, κατέληξε στην απόλυτη αναγνώριση από την ίδια τη NASA. Πρόκειται για τη πολυβραβευμένη Ελληνίδα αστροφυσικό Χρύσα Κουβελιώτου που πρόσφατα επελέγη ως το νέο μέλος της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ, του ανώτερου επιστημονικού φορέα της χώρας, ως αναγνώριση της πολλαπλής συνεισφοράς της στη διαστημική και αστρονομική έρευνα.

«Νιώθω αρκετά χαρούμενη αλλά και περήφανη για την τελευταία διάκριση. Ήταν μια ευχάριστη έκπληξη για εμένα η οποία δικαιώνει την αφοσίωσή μου στην επιστήμη της αστροφυσικής», μου είπε η κα. Κουβελιώτου, την οποία το περιοδικό Time έχει συμπεριλάβει στα  25 πρόσωπα με τη μεγαλύτερη επιρροή  στο πεδίο έρευνας του Διαστήματος.

Η ανακάλυψη των πυκνών μαγνητικών άστρων νετρονίου

Οι έρευνές της κινούνται γύρω από διάφορα αστρονομικά και αστροφυσικά φαινόμενα όπως οι εκρήξεις ακτινών Γ και Χ. Πιο συγκεκριμένα, μελετά τα χαρακτηριστικά των φωτονίων Χ-Γ που ελευθερώνονται μετά από το θάνατο ενός πάρα πολύ μεγάλου αστεριού. Όπως εξηγεί, τα σωματίδια αυτά δεν μπορούν να περάσουν στη Γη, γιατί η ατμόσφαιρά της τα καταστρέφει. Προκειμένου όμως να μελετήσουν το συγκεκριμένο φαινόμενο, οι ερευνητές της NASA, στέλνουν τα κατάλληλα όργανα στο διάστημα με δορυφόρους. Η δουλειά της κ. Κουβελιώτου είναι να μελετά τα δεδομένα που έχουν συλλεχτεί, να τα αναλύει και να προσπαθεί να κατανοήσει τους φυσικούς μηχανισμούς που λαμβάνουν χώρα στα διάφορα αστέρια.

« Έχω ειδικευτεί σε εκλάμψεις ακτίνων Γ, σε περιοδικά φαινόμενα δηλαδή που δε συμβαίνουν διαρκώς αλλά συμβαίνουν δύο με τρεις φορές την ημέρα και αποτελούν το θάνατο ενός πάρα πολύ μεγάλου αστεριού, το οποίο καταρρέει και εκρήγνυται», επισημαίνει η ίδια και προσθέτει: « αυτό που προσπαθούμε να ερευνήσουμε είναι τα στοιχεία από τα οποία αποτελείται το άστρο και σε γενικές γραμμές πόση ενέργεια απελευθερώθηκε».

Μάλιστα, η κ. Κουβελιώτου με τους συνεργάτες της έκανε την πρώτη επιβεβαιωμένη ανακάλυψη ενός σπάνιου είδους πολύ πυκνών μαγνητικών άστρων νετρονίων (magnetars), που αποτελούν απομεινάρια εκρήξεων υπερκαινοφανών αστέρων (σούπερ-νόβα). Αυτά τα άστρα έχουν μαγνητικά πεδία τρισεκατομμύρια φορές μεγαλύτερα από το γήινο.

«Ανακάλυψα αστέρια τα οποία έχουν πάρα πολύ μεγάλα μαγνητικά πεδία, τα μεγαλύτερα που υπάρχουν στη φύση απ’ όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε. Αυτά έχουν διαφορετικές ιδιότητες από τα αστέρια που ξέραμε μέχρι τώρα τα οποία έχουν σχετικά μεγάλα μαγνητικά πεδία αλλά όχι τόσο μεγάλο όσο τα magnetars. Μελετούμε τις ιδιότητές τους για να για να καταλάβουμε πως συμπεριφέρεται η ύλη σε ακραίες καταστάσεις», υπογραμμίζει η ερευνήτρια.

Συμβουλές προς νέους επιστήμονες

Η κα. Κουβελιώτου ξεκίνησε τις σπουδές της στο τμήμα Φυσικής του πανεπιστημίου Αθηνών και στη συνέχεια πήρε την ειδικότητα της αστροφυσικής εκτός Ελλάδας. Εργάστηκε για αρκετά ερευνητικά κέντρα στην Αμερική και τα τελευταία δώδεκα χρόνια δουλεύει στη ΝΑΣΑ.

Με βάση τις επιλογές και την μετέπειτα εξέλιξή της, συμβουλεύει τους νέους επιστήμονες που έχουν φιλοδοξίες στο αντικείμενό τους, να περάσουν τα σύνορα της χώρας προκειμένου να διαπιστώσουν τον τρόπο που εργάζονται στο εξωτερικό και να συλλέξουν εμπειρίες. « Αν κάποιος θέλει να προχωρήσει ένα βήμα πιο πέρα από το απλό πτυχίο, καλό θα ήταν να πάει σε άλλη χώρα, να μπορέσει να εργαστεί και σε άλλα περιβάλλοντα εκτός του ελληνικού για να δει πως δουλεύουν οι υπόλοιποι συνάδελφοί του, καθώς και να γνωρίσει ανθρώπους που διαπρέπουν στον τομέα τους. Επιπλέον, στο εξωτερικό θα του δοθούν πολύ μεγαλύτερες δυνατότητα εξέλιξης», επισημαίνει αλλά ξεκαθαρίζει πως πρόκειται για μια απόφαση που « θα κάνει ο καθένας μόνος του» και η οποία θα πρέπει να «συνοδεύεται με ενθουσιασμό για το καινούριο και όχι με δέος».

Who is who
Η Χρύσα Κουβελιώτου γεννήθηκε στην Αθήνα, σπούδασε Φυσική στο πανεπιστήμιο Αθηνών (1975), έκανε το μεταπτυχιακό της στην αστροφυσική στο βρετανικό πανεπιστήμιο του Σάσεξ (1977) και πήρε το διδακτορικό της από το Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Μονάχου στη Γερμανία (1981), όντας πιθανώς η πρώτη επιστήμων στον κόσμο που έκανε PhD στις εκρήξεις ακτίνων Γ. Για 12 χρόνια δίδαξε Φυσική και Αστρονομία στο πανεπιστήμιο Αθηνών, αλλά τελικά την κέρδισε η έρευνα στη NASA.

Έχει δεχτεί διάφορα βραβεία για το έργο της, όπως το «Βραβείο Ρόσι» (2003) και το «Βραβείο Ντεκάρτ» (2004), ενώ πέρυσι τιμήθηκε με το «Βραβείο Αστροφυσικής Ντάνι Χάινεμαν» (το απονέμουν από κοινού το Αμερικανικό Ινστιτούτο Φυσικής και η Αμερικανική Αστρονομική Εταιρία), καθώς και το Μετάλλιο Διακεκριμένης Υπηρεσίας της NASA.