Οι κρεμάστρες αλληλεγγύης και ο κοινωνικός χαρακτήρας της τέχνης (ΦΩΤΟ)

Από την Κέλλυ Φαναριώτη

Για τον Άγγλο κριτικό Τέχνης Τζων Ράσκιν «εκπαίδευση δεν σημαίνει να διδάσκεις στους ανθρώπους πώς να μάθουν εκείνο που δεν γνωρίζουν, σημαίνει να τους διδάξεις να συμπεριφέρονται έτσι όπως δεν συμπεριφέρονται». Αυτό ακριβώς θέλει να πετύχει μέσα τις «Κρεμάστρες του δημόσιου χώρου», η εικαστικός και ιστορικός τέχνης Ελένη Πολυχρονάτου.

Πιο συγκεκριμένα, πρόκειται για ένα αντικείμενο κοινής χρήσης κατασκευασμένο από ξύλο, μέταλλο ή ανακυκλώσιμα υλικά, που στοχεύει στη δημιουργία ενός νέου τρόπου συγκέντρωσης και ανταλλαγής ρούχων, αγαθών ή τροφίμων. Έτσι, οι άνθρωποι που εξαιτίας της οικονομικής κρίσης αδυνατούν να καλύψουν τα προς το ζην, έχουν τη δυνατότητα να πηγαίνουν στους ειδικούς δημόσιους χώρους και να προμηθεύονται προϊόντα που αφήνουν οι συμπολίτες τους. Μάλιστα, τα προϊόντα αυτά είναι τοποθετημένα στις ειδικές κρεμάστρες, οι οποίες αποτελούνται από τρία κοντάρια δεμένα στη μέση με διαστάσεις που δεν υπερβαίνουν τα 180 εκ. σε ύψος.

Η εικαστικός Ελένη Πολυχρονάτου.

Αφορμή για την κατασκευή της «Κρεμάστρας Δημόσιου Χώρου», στάθηκε μια εικόνα που συνάντησε τυχαία στο δρόμο έξω από ένα γαλακτοπωλείο στο Παλαιό Φάληρο. Εκεί είδε ένα καλάθι με γαλακτοκομικά προϊόντα αφημένο στην εξώπορτα από τους ιδιοκτήτες για εκείνους δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν τα βασικά για το νοικοκυριό τους.

Πάντως, όπως η ίδια αναγνωρίζει, η μεγαλύτερη επίδραση στον τρόπο που αντιλαμβάνεται την τέχνη, της ασκήθηκε από τον παγκοσμίου φήμης καλλιτέχνη Krzysztof Wodiczko. Το 1982 στη Νέα Υόρκη, ο σημερινός καθηγητής του MIT, σχεδίασε ένα όχημα για άστεγους, στο οποίο θα μπορούσαν να κοιμούνται, να μεταφέρουν τα υπάρχοντά τους, να πλένονται που όμως δεν ολοκληρώθηκε επειδή θα «χαλούσε την εικόνα της πόλης».

«Τα τελευταία χρόνια σκεφτόμουν έντονα την κοινωνική πλευρά της τέχνης, το πώς δηλαδή αυτή μπορεί να υπηρετήσει την πρόοδο της κοινωνίας. Αναζητούσα ένα είδος τέχνης που να μην είναι διαθέσιμη σε ένα μουσείο αλλά να είναι μέσα στη ζωή και να τη βελτιώνει όσο και όπως μπορεί. Ο χώρος διαμορφώνει συμπεριφορές. Αν λοιπόν τον χώρο τον διαμορφώσουμε με έναν διαφορετικό τρόπο, τότε ενδεχομένως να αλλάξει και η συμπεριφορά των ανθρώπων», δηλώνει στα «ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ η κα. Πολυχρονάτου.

Δήμοι

Το εγχείρημα της εικαστικού δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί χωρίς τη βοήθεια ορισμένων δημάρχων της πρωτεύουσας, οι οποίοι «αγκάλιασαν» την όλη προσπάθεια. Ήδη από τον  Μάρτιο του 2013, οι «Κρεμάστρες του Δημόσιου Χώρου» βρίσκονται στα κεντρικά σημεία του Κορυδαλλού, στους δήμους Ν.Ψυχικού και Φιλοθέης και στο δήμο Μοσχάτου –Ταύρου.

Όπως εξηγεί η κα. Πολυχρονάτου, ήδη αρκετοί δημότες αφήνουν σε καθημερινή βάση τρόφιμα ή ρούχα που δεν χρειάζονται και τα οποία μπορούν να φανούν χρήσιμα για άλλους συμπολίτες τους. «Μια κυρία στον Κορυδαλλό αφήνει κάθε μεσημέρι στις 12 ένα ταπεράκι με φαγητό, στο οποίο αναγράφει και την ώρα μαγειρέματος ενώ έξω από τον βρεφονηπιακό σταθμό έχει συνήθως παιδικά ρούχα και παιχνίδια. Όλο αυτό με γεμίζει ελπίδα και αισιοδοξία και μου δίνει τη δύναμη να συνεχίσω», υπογραμμίζει.

Ενδεικτικό της ανταπόκρισης του κόσμου είναι το γεγονός πως μόνο στο θερινό σχολείο του δήμου Κορυδαλλού, 300 παιδιά έφτιαξαν μικρά αντίγραφά του, με τρία ξυλάκια που έδεσαν στη μέση με ένα κορδελάκι, γράφοντας μια ευχή και μεταφέροντας στις οικογένειές τους το μήνυμα ότι μπορεί αυτό που κάποιος δεν χρειάζεται να είναι αναγκαίο για κάποιον άλλο.
Στην υπηρεσία της κοινωνίας

Στόχος της κ. Πολυχρονάτου είναι να κατορθώσει να βάλει στα σπίτια των ανθρώπων την «Κρεμάστρα του δημόσιου χώρου». Η τέχνη, υπογραμμίζει, μπορεί να δώσει το έναυσμα για την υιοθέτηση προτύπων συμπεριφοράς. Ωστόσο, προσθέτει, εξαρτάται από την ίδια την κοινωνία αν τελικά θα τα αποδεχτεί. «Θα ήταν ιδανικό να φτάσουμε στο σημείο οι κάτοικοι των δήμων της χώρας, να έχουν τις κρεμάστρες έξω από το σπίτι τους με ό,τι τους περισσεύει και να δίνουν έτσι τη δυνατότητα σε άπορους να καλύπτουν τις βασικές τους ανάγκες», εξηγεί. Άλλωστε, όπως τονίζει, αυτός ήταν και ο βασικός λόγος που επέλεξε ένα τόσο απλό σύμβολο όπως τα τρία κοντάρια, αντικείμενα δηλαδή που όλοι έχουν σπίτι τους και μπορούν να χρησιμοποιήσουν.

Σε επίπεδο καλλιτεχνών, η κ. Πολυχρονάτου επιδιώκει να ευαισθητοποιήσει τον καθένα ξεχωριστά, προκειμένου να προχωρήσει σε ανάλογες ενέργειες στη δική του περιοχή και δήμο. «Η ανταπόκριση των καλλιτεχνών στο συγκεκριμένο εγχείρημα είναι πολύ μεγάλη και η κάθε κρεμάστρα δημιουργείται και από έναν διαφορετικό καλλιτέχνη. Με τον τρόπο αυτό βλέπουμε πως ένα τόσο απλό σύμβολο μπορεί να διαμορφωθεί με τόσους διαφορετικούς τρόπους», καταλήγει.

Περισσότερες πληροφορίες για τις Κρεμάστρες του Δημόσιου Χώρου, θα βρείτε στην επίσημη σελίδα της κυρίας Πολυχρονάτου στο Facebook.