Προσφυγική κρίση: Η άλλη όψη της…αλληλέγγυας Ελλάδας

Από την Κέλλυ Φαναριώτη

Φωτογραφίες: Άννα Παντελιά

Δημοσιεύματα που «υμνούν» την αλληλεγγύη και τη φιλοξενία των Ελλήνων απέναντι στους πρόσφυγες, κάνουν τους τελευταίους μήνες το γύρο κορυφαίων μέσων ενημέρωσης ανά τον κόσμο.

Σε μια ιδιαίτερα δύσκολη οικονομική περίοδο για τη χώρα, πολλοί είναι εκείνοι που προσφέρουν σε καθημερινή βάση από το υστέρημά τους φαγητό και είδη πρώτης ανάγκης σε εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες που έχουν εγκλωβιστεί ανά την επικράτεια .

Ωστόσο, η μαζική εισροή προσφύγων στη χώρα αποτελεί για κάποιους πηγή εύκολου κέρδους. Κι αυτή είναι, δυστυχώς, μια αλήθεια που προβάλλεται ελάχιστα έως καθόλου από τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης. Εθελοντές, δημοσιογράφοι και φωτορεπόρτερ που επισκέπτονται τις περιοχές που προσωρινά αναγκάζονται να διαμένουν οι πρόσφυγες, καταγγέλουν διάφορα τέτοια περιστατικά μέσα από τα social media.

Ενδεικτικές είναι οι καταγγελίες – από τις ελάχιστες που είδαν το φως της δημοσιότητας στην Ελλάδα- αναφορικά με την τιμή του νερού. Ενώ για παράδειγμα το μικρό μπουκάλι κοστίζει 50 λεπτά, πολλοί καταστηματάρχες στο νησί το πωλούν στους πρόσφυγες τρία ευρώ.

Σύμφωνα με τον Μιχάλη Κ., εθελοντή που βρίσκεται τους τελευταίους τρεις μήνες στο νησί, η μεγαλύτερη αισχροκέρδεια εις βάρος των προσφύγων παρατηρείται στα μαγαζιά με είδη camping.

«Πουλάνε τα μιας χρήσης αδιάβροχα δέκα και δώδεκα ευρώ ενώ η τιμή τους στο εμπόριο δεν αγγίζει το ένα ευρώ», μου λέει φανερά εξοργισμένος. Αντίστοιχη εμπειρία μου μετέφερε και η Ρένα Τζ., η οποία κατάγεται από τη Λέσβο και νιώθει ιδιαίτερη θλίψη για την κατάσταση που επικρατεί στο νησί. « Οι μαγαζάτορες που πωλούν σκηνές και sleeping bags έχουν ξεπουλήσει και μάλιστα με τεράστιο κέρδος αφού πωλούν τα εμπορεύματα στους πρόσφυγες στην τριπλάσια τιμή από την κανονική. Επίσης κάποιοι ταξιτζήδες του νησιού ζητούν πάρα πολλά χρήματα για μια απόσταση δέκα χιλιομέτρων. Πρόσφατα έμαθα πως ένας ταξιτζής που μετέφερε πρόσφυγες βρήκε στο αυτοκίνητό του 3.000 ευρώ και τα κράτησε. Προφανώς έπεσαν από την τσέπη ή την τσάντα κάποιου επιβάτη».

Τα περιστατικά εκμετάλλευσης όμως δεν σταματούν εδώ καθώς δεν είναι λίγοι εκείνοι που, σύμφωνα με τη Ρένα, πωλούν στους πρόσφυγες μία κάρτα sim για κινητό τηλέφωνο έναντι 40 ευρώ.

Παρ’όλα αυτά, δεν παραλείπει να επισημάνει πως υπάρχουν και αρκετοί κάτοικοι της Λέσβου που καταβάλουν υπεράνθρωπες προσπάθειες προκειμένου να απαλύνουν τον πόνο των προσφύγων.

Φθηνότερη η διαμονή για Έλληνες εθελοντές

Ιδιαίτερα ντροπιαστική για το νησί είναι η εμπειρία που μου μετέφερε ο Μιχάλης Κ., ο οποίος νοικιάζει μαζί με άλλους Έλληνες εθελοντές ένα μικρό σπίτι έναντι 230 ευρώ το μήνα. Η τιμή όμως δεν είναι η ίδια και για το ακριβώς από κάτω σπίτι, το οποίο νοικιάζουν εθελοντές από την Ιρλανδία. «Άκουσα τον ιδιοκτήτη να λέει στους ξένους ότι για το συγκεκριμένο σπίτι πρέπει να δίνουν 1.200 ευρώ το μήνα. Οι περισσότεροι ξένοι πληρώνουν πολλά περισσότερα από τους Έλληνες εδώ στη Μυτιλήνη και είναι πραγματικά πολύ άδικο αυτό. Επίσης πρόκειται για μια πάρα πολύ μικρή κοινωνία και είναι δύσκολο να μη μάθει κάποιος πόσα πληρώνει ο διπλανός ενοικιαστής».

Μάλιστα, όπως μου είπε ο ίδιος, οι ξένοι εθελοντές στο νησί είναι πολλοί περισσότεροι από τους Έλληνες. Άνθρωποι από Αυστραλία, Σουηδία, Νορβηγία , Περού, Μεξικό, Ιαπωνία και πολλές άλλες χώρες, πληρώνουν όχι μόνο τη διαμονή τους στο νησί αλλά και τα εισιτήριο και κάποιο ποσό συμμετοχής στην εκάστοτε ΜΚΟ που συμμετέχουν. «Αν δεν υπήρχαν οι ξένοι εθελοντές, το νησί θα είχε βουλιάξει. Η συμβολή τους είναι πραγματικά πολύτιμη και είναι άδικο που πολλοί έλληνες στις ΜΚΟ τους ζητούν ποσό συμμετοχής, το οποίο πολλές φορές αγγίζει τα 1.500 ευρώ. Ένας εθελοντής ήρθε από την Ισλανδία με ποδήλατο επειδή δεν μπορούσε να πληρώσει τα αεροπορικά εισιτήριο», αναφέρει και τονίζει πως δεν είναι μόνο οι κάτοικοι της Λέσβου που εκμεταλλεύονται την κατάσταση προς όφελός τους αλλά και πολλοί επικεφαλής ΜΚΟ.
Συνεργασία ντόπιων και Τούρκων λαθροδιακινητών

Μια ακόμη σκοτεινή πλευρά της προσφυγικής κρίσης αναδεικνύει ο Μιχάλης με την περιγραφή μιας αμήχανης στιγμής που βίωσε σε μια δομή που περιθάλπει πρόσφυγες.

Συζητώντας μ’έναν πρόσφυγα από τη Συρία που μόλις είχε φτάσει και μιλούσε πολύ καλά αγγλικά, ο Μιχάλης του εξήγησε πως παραιτήθηκε από τη δουλειά του στην Αθήνα και πλέον ζει στο νησί και βοηθά εθελοντικά όσους φτάνουν εκεί. Τότε, ο Σύρος άνδρας τον ρώτησε γεμάτος απορία γιατί δεν πληρώθηκε από τον άνθρωπο που μετέφερε εκείνον και τους υπόλοιπους συνεπιβάτες του από την Τουρκία μιας και στην τιμή για το ταξίδι τους είπαν πως περιλαμβάνεται και η φροντίδα τους στη δομή αυτή.

«Είναι πραγματικά πολύ θλιβερό το γεγονός ότι οι λαθροδιακινητές ζητούν υπέρογκα ποσά για να τους μεταφέρουν μ’ένα φουσκωτό λέγοντάς τους ότι μ’αυτά καλύπτουν τη διαμονή, την περίθαλψη, το φαγητό και τα καθαρά ρούχα. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε το γεγονός πως όλες οι βάρκες ξεφορτώνουν τους πρόσφυγες σε περιοχές του νησιού που υπάρχουν δομές και όχι σε κάποια ερημική παραλία. Αυτό προκύπτει από επικοινωνία που έχουν οι λαθροδιακινητές με κάποιους κατοίκους του νησιού, οι οποίοι τους ενημερώνουν – με το αζημίωτο φυσικά- για τις διάφορες δομές που έχουν στηθεί, τις παροχές τους.

Κλείνοντας τη συζήτηση μαζί του, του ανέφερα κάποια δημοσιεύματα του ελληνικού Τύπου που κάνουν λόγο για αισθητή μείωση κρατήσεων στο νησί λόγω προσφύγων. Η Μυτιλήνη είναι ένα τουριστικό μέρος που τα καλοκαίρια συγκεντρώνει κόσμο από διάφορες χώρες και με τον τρόπο αυτό ενισχύεται η τοπική οικονομία.

Η απάντηση που πήρα ήταν κατηγορηματική: «Αυτή τη στιγμή το νησί έχει τέτοια έσοδα από εθελοντές και πρόσφυγες που υπό κανονικές συνθήκες δεν θα τα έβγαζε ούτε σε πέντε καλοκαίρια. Πολλοί ξένοι εθελοντές βρίσκονται εδώ από τον Σεπτέμβρη μέχρι σήμερα και όλο αυτό το διάστημα πληρώνουν διαμονή, φαγητό και αυτοκίνητο. Περισσότερα από 200 ενοικιαζόμενα οχήματα κυκλοφορούν αυτή τη στιγμή ενώ ταβέρνες σε χωριά όπως η Σκάλα Συκαμιάς που άνοιγαν μόνο το καλοκαίρι, τώρα δουλεύουν ασταμάτητα. Όλοι λοιπόν εδώ βγάζουν παρά πολλά χρήματα.».