Διευθύντρια του ΠΟΥ: «Η πανδημία δε θα κερδηθεί με μονόπλευρες πρακτικές και χλευασμό εκείνων που δυσπιστούν»

Συνέντευξη στην Κέλλυ Φαναριώτη

Το μήνυμα πως από μόνο του το εμβόλιο κατά του κορονοϊού δεν αρκεί προκειμένου να αναχαιτιστεί η πανδημία που εδώ και ενάμιση χρόνο έχει καθηλώσει τον πλανήτη με ανυπολόγιστες οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες, στέλνει μέσα από αποκλειστική συνέντευξή της στη «δημοκρατία»* η διευθύντρια διαχείρισης κρίσεων δημόσιας Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, Ντόριτ Νίτσαν.

Σύμφωνα με την Ισραηλινή επιστήμονα που έχει υπό την ευθύνη της τις πολιτικές αντιμετώπισης του ιού στην ευρωπαϊκή περιφέρεια, τα κράτη δε θα πρέπει να επενδύουν μονάχα στους εμβολιασμούς αλλά θα πρέπει να δώσουν ιδιαίτερη βαρύτητα και στα φάρμακα που θα μπορούσαν να «χτυπήσουν» ιδανικά τον ιό στα αρχικά του στάδια.

«Ποια νόσος στην ιστορία της ανθρωπότητας εξαλείφθηκε μονάχα με τα εμβόλια; Μόνο η ευλογιά, που δεν μεταδόθηκε από ζώο σε άνθρωπο και για το λόγο αυτό δεν υπήρχαν μεταλλάξεις. Στην περίπτωση του κορονοϊού βλέπουμε ότι ο ιός μεταλλάσσεται διαρκώς κι αυτό δεν πρόκειται να σταματήσει εάν δεν εμβολιαστούν οι πληθυσμοί στις τρίτες χώρες. Απαιτείται λοιπόν ένας συνδυασμός ‘’όπλων’’ που περιλαμβάνει σαφώς τα εμβόλια, πολύ καλά διαγνωστικά εργαλεία για την έγκαιρη ανίχνευση του ιού αλλά και φάρμακα», αναφέρει χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως υπάρχουν ενδείξεις σήμερα και για τη χρησιμότητα των ανοσοσφαιρινών στην αντιμετώπιση της Covid -19, οι οποίες μελετώνται από το κορυφαίο Εθνικό Ινστιτούτο Δημόσιας Υγείας των Ηνωμένων Πολιτειών (CDC) και τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας.

Όπως εξηγεί η δρ. Νίτσαν, η ανοσία της αγέλης είναι σχεδόν αδύνατον να επιτευχθεί, τουλάχιστον άμεσα, διότι υπάρχουν κράτη, ειδικότερα τα φτωχά, όπου το ποσοστό εμβολιασμού αγγίζει μετά βίας το 2%, γεγονός που δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για μεταλλάξεις.

«Σκοπός του ιού είναι να ξεφεύγει από τις ‘’δαγκάνες’’ των εμβολίων. Το ότι μεταλλάσσεται δε σημαίνει ότι θα γίνεται πιο θανατηφόρος, ο ιός δε θέλει να αυτοκτονήσει. Αν πεθάνουμε εμείς, θα πεθάνει κι αυτός», σημειώνει και προσθέτει πως με αφορμή την τρίτη δόση των εμβολίων τα ανεπτυγμένα κράτη θα πρέπει να επιδείξουν κοινωνική αλληλεγγύη προς τις περισσότερο αδύναμες χώρες προκειμένου και αυτές να αυξήσουν τα εμβολιαστικά τους επίπεδα.

Όσον αφορά στην περίπτωση του Ισραήλ, που δεν είναι μόνο η χώρα καταγωγής της δρος. Νίτσαν αλλά παράλληλα αποτελεί κι ένα από τα κράτη που έχει υπό την εποπτεία της στον τομέα της διαχείρισης κρίσεων, επισημαίνει πως η ταχύτητα με την οποία έγιναν οι εμβολιασμοί και μάλιστα από ένα μόνο σκεύασμα, οδήγησε στα σημερινά αποτελέσματα.

«Το Ισραήλ έδειξε το δρόμο πριν μερικούς μήνες αλλά πήρε μεγάλο ρίσκο. Εμβολίασε πρώτα τους ευάλωτους και ηλικιωμένους και αμέσως μετά όλο τον πληθυσμό, με αποτέλεσμα σήμερα που έχουν περάσει έξι μήνες από τη δεύτερη δόση της συντριπτικής πλειοψηφίας των εμβολιασμένων, να βλέπουμε χιλιάδες ημερήσια περιστατικά κορονοϊού», εξηγεί και προσθέτει: «Η αρχική ευφορία που δημιούργησε το παράδειγμα του Ισραήλ σε όλο τον κόσμο, μετατράπηκε τώρα σε ανησυχία για την αύξηση κρουσμάτων. Μην ξεχνάμε όμως ότι το εμβόλιο σχεδιάστηκε με βάση τον ιό της Ουχάν, ούτε καν για το στέλεχος Άλφα. Συνεπώς, με το πέρασμα των μηνών βλέπουμε μια φθίνουσα ανοσία των πολιτών της χώρας με παράλληλη διασπορά και επικράτηση του στελέχους Δέλτα».

Αντιθέτως, στη Δανία, μια χώρα με εξίσου υψηλά ποσοστά εμβολιασμού που πριν λίγες ημέρες προχώρησε σε άρση όλων των περιοριστικών μέτρων, ο πληθυσμός εμβολιάστηκε σταδιακά, με διαφορετικά σκευάσματα και σε μακρύτερο χρονικό διάστημα. Αυτός είναι, σύμφωνα με την γιατρό του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, ο βασικός λόγος που στη Δανία δεν παρατηρούμε το ίδιο φαινόμενο όπως στο Ισραήλ.

«Ο χρόνος θα δείξει πώς θα εξελιχθεί η κατάσταση κι εκεί αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως η μετακίνηση των πληθυσμών αναπόφευκτα οδηγεί σε διασπορά του ιού. Δε μπορούν τα κράτη να υψώσουν τείχη, από κάπου θα υπάρχει η διαρροή. Σκεφτείτε για παράδειγμα τη Νέα Ζηλανδία, που πήρε μέτρα προκειμένου να επιτύχει μηδενικό αριθμό κρουσμάτων και πρόσφατα από ένα μόλις άτομο που βρέθηκε θετικό στη μετάλλαξη Δέλτα, έγινε διασπορά σε εκατοντάδες ανθρώπους και οδηγείται σε lockdown. Κανείς λοιπόν δεν είναι ασφαλής σε αυτό τον κόσμο».

Η ίδια στα πλαίσια της αλληλεπίδρασης της επιστήμης με την κοινωνία των πολιτών, συνομιλεί δύο φορές την εβδομάδα με πολίτες διαφόρων κρατών που εκφράζουν ενδοιασμούς, ανησυχίες και φόβο γύρω από τα σκευάσματα.

«Χρειάζεται εμείς οι επιστήμονες να κοιτάμε στα μάτια αυτούς τους ανθρώπους και να απαντάμε με επιχειρήματα στις ανησυχίες τους, ακούγοντάς τους προσεκτικά. Δεν πρέπει να τους χλευάζουμε ή να τους απαξιώνουμε αλλά να εξηγούμε με ειλικρίνεια τι γνωρίζουμε γύρω από τα εμβόλια και τι όχι. Θα πρέπει όμως να σας πω, πως μέσα από αυτή τη διαδικασία δεν παρέχω απλά απαντήσεις αλλά παράλληλα λαμβάνω χρήσιμες πληροφορίες από τον κόσμο που με βοηθούν να κατανοήσω τον τρόπο σκέψης τους και να τροποποιήσω την επικοινωνιακή πολιτική ώστε να μην υπάρχουν ‘’σκοτεινά σημεία’’».

Μια από τις πιο συχνές ερωτήσεις που ακούει από πολίτες σε διάφορα κράτη, έχει να κάνει με το τί περιέχουν τα εμβόλια κατά του κορονοϊού, με μια μεγάλη μερίδα του κόσμου να ισχυρίζεται πως περιλαμβάνουν μικροτσιπ ενώ δεν είναι λίγοι κι εκείνοι που δεν πιστεύουν στην ύπαρξη του κορονοϊού και της ζητούν να τους τον δείξει.

«Αν ο ιός έπληττε περισσότερο τα παιδιά και όχι τους ηλικιωμένους, αν βλέπαμε στις Μονάδες Εντατικής Θεραπείας ανήλικους να πεθαίνουν, δεν θα υπήρχε τόση δυσπιστία όπως τώρα, που η νόσος ‘’χτυπά’’ κυρίως ηλικιωμένους», λέει σε μια προσπάθεια να εξηγήσει πού μπορεί να οφείλεται η καχυποψία μιας μεγάλης μερίδας του κόσμου.

«Επιπλέον, η ταχύτητα με την οποία παρασκευάστηκαν τα εμβόλια ήταν πρωτοφανής. Ξέραμε πως μέχρι πρότινος απαιτούταν πολύς χρόνος για τον σχεδιασμό τους και αργότερα για τις δοκιμές, όμως η εξέλιξη της τεχνολογίας των ημερών μας είχε σαν αποτέλεσμα την παρασκευή τους σε χρόνο – ρεκόρ κι αυτό με τη σειρά του δημιούργησε αμφιβολίες για την αξιοπιστία τους. Όμως, οι ερευνητές λόγω της μεγάλης διασποράς του ιού, είχαν στη διάθεσή τους μεγάλες ομάδες ατόμων που συμμετείχαν σε μελέτες, κάτι που δε συμβαίνει στις κλινικές μελέτες άλλων εμβολίων, και όσο μεγαλύτερα είναι τα νούμερα των συμμετεχόντων, τόσο πιο αξιόπιστο είναι εν τέλει το σκεύασμα».

 

Προέλευση του ιού

Όσον αφορά στην έρευνα για την προσέλευση του κορονοϊού, ένα ζήτημα που απασχολεί την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα και διεγείρει τη φαντασία συνωμοσιολογιών που κάνουν λόγο για βιολογικό πόλεμο, η δρ. Νίτσαν απαντά πως δεν είμαστε ακόμη σε θέση να γνωρίζουμε αν έφτασε στον άνθρωπο από τα ζώα ή εάν ξέφυγε, κατά λάθος, από κάποιο εργαστήριο ιολογίας.

«Στην πρώτη περίπτωση, εάν δηλαδή αποδειχθεί πως ήρθε σε εμάς από το ζωικό βασίλειο, θα πρέπει να δώσουμε τεράστια βαρύτητα σε μια νέα, καινοτόμο προσέγγιση γνωστή και ως ‘’Ενιαία Υγεία’’ (One Health), σύμφωνα με την οποία φύση, άνθρωποι και ζώα είναι αλληλένδετα. Φανταστείτε το σαν ένα τρίγωνο. Όταν διαταράσσεται η μια του γωνία, θα συμπαρασύρει και τις άλλες δύο. Για να μπορεί να λειτουργεί αποτελεσματικά η Ενιαία Υγεία, χρειάζονται συστήματα στενής παρακολούθησης όχι μόνο της υγείας των ανθρώπων άλλα και των ζώων», εξηγεί.

Σε περίπτωση που επαληθευθεί το ενδεχόμενο που θέλει τον ιό να ξέφυγε κατά λάθος από κάποιο εργαστήριο, θα πρέπει, σύμφωνα με τη δρα. Ντόριτ, να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα πρωτόκολλα ασφαλείας, την τήρηση και την πιστή εφαρμογή τους στα εργαστηρίων που ασχολούνται με πειράματα

«Στην περίπτωση αυτή δε νομίζω πως θα κατηγορηθεί η χώρα στην οποία βρίσκεται το εργαστήριο. Θα πρέπει να  αντλήσουμε μαθήματα από αυτό, να καταλάβουμε τι ακριβώς συνέβη και πώς, ώστε να προλάβουμε κάτι τέτοιο στο μέλλον διότι πάντα θα πρέπει να είμαστε προετοιμασμένοι για ατυχήματα», υπογραμμίζει.

Ολοκληρώνοντας τη συζήτησή μας μέσω της πλατφόρμας zoom, δε θα μπορούσα να μην της ζητήσω μια αποτίμηση της πανδημίας, σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο. Πόσο θα αλλάξουν οι προσωπικές μας σχέσεις, ο τρόπος που εργαζόμαστε και εν γένει ο κόσμος όπως τον γνωρίζαμε μέχρι πρότινος;

«Για κάποιους λαούς, ειδικότερα τους μεσογειακούς και τους αφρικανικούς, οπού η αγκαλιά και το άγγιγμα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους, η πανδημία έφερε πολλές δυσκολίες καθώς απαιτεί κοινωνική αποστασιοποίηση. Εκτιμώ πως μετά το πέρας αυτής, τα αντανακλαστικά του φόβου θα υπάρχουν ακόμη, αναπόφευκτα θα είμαστε πιο προσεκτικοί στις επαφές μας απ’ ότι πριν τον κορονοϊό», λέει, υπογραμμίζοντας πως η εργασία και η εκπαίδευση εξ’ αποστάσεως θα καθιερωθούν επ’ αόριστον  για ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού.

Όσο για τις οικονομικές συνέπειες, η Ισραηλινή γιατρός τονίζει πως θα είναι τεράστιες και το μέγεθός τους θα γίνει αντιληπτό το επόμενο χρονικό διάστημα.

«Η εξασφάλιση ίσης, εύκολης και ποιοτικής πρόσβασης στην υγεία σε συνδυασμό με την επένδυση στην ετοιμότητα των συστημάτων για την άμεση και αποτελεσματική αντιμετώπιση κρίσεων, θα πρέπει να είναι προτεραιότητα διότι θα ακολουθήσουν κι άλλες απειλές με πρώτη απ’ όλες την κλιματική αλλαγή. Θα φτάσουμε στο σημείο πράγματα που σήμερα θεωρούμε αυτονόητα, όπως την παροχή οξυγόνου στα νοσοκομεία, να μην την έχουμε στο μέλλον», καταλήγει.

 

*Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “δημοκρατία” στις 08-09-21