Tετράποδοι “γιατροί”

Από την Κέλλυ Φαναριώτη 

Η συντροφιά ενός σκύλου, σύμφωνα με μελέτες, είναι ευεργετική τόσο για την ψυχική όσο και για τη σωματική μας υγεία. Ο «καλύτερος φίλος του ανθρώπου» μπορεί να προσφέρει βοήθεια ακόμα και στην αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών όπως νεοπλασίες, εγκεφαλικό και μαθησιακές δυσκολίες. Δεν είναι τυχαίο μάλιστα που τα προγράμματα θεραπείας με τη βοήθεια ζώων – γνωστά και ως pet therapy- εφαρμόζονται εδώ και χρόνια σε σχολεία, νοσοκομεία ακόμη και σε σωφρονιστικά ιδρύματα του εξωτερικού, έχοντας εντυπωσιακά αποτελέσματα.

Πρόσφατα, ένα ενδιαφέρον περιστατικό ήρθε στο φως της δημοσιότητας, όταν ένα τρίχρονο αγόρι με μεγάλη δυσκολία στο λόγο, μίλησε χάρη σ’ένα ημίαιμο σκύλο, τον Σπίθα. Πρόκειται για ένα ειδικά εκπαιδευμένο τετράποδο που βοηθά στη συναισθηματική στήριξη ατόμων με ειδικές ανάγκες και συμμετέχει στο πρωτοποριακό πρόγραμμα θεραπείας με σκυλιά, που πραγματοποιείται από το Σωματείο Φίλων Α.Μ.Ε.Α. «Δράση για το Κάτι Άλλο», στη Θεσσαλονίκη.

« Ξεκινήσαμε δειλά το συγκεκριμένο πρόγραμμα πριν περίπου ένα χρόνο και τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Παιδιά που παρουσιάζουν προβλήματα στη συμπεριφορά, στη συγκέντρωση, στο λόγο ακόμη και εκείνα με αναπηρικά προβλήματα, μόλις έρχονται σε επαφή με τα ειδικά εκπαιδευμένα ζώα εμφανίζουν σημαντική βελτίωση», δηλώνει στο metrogreece.gr ο πρόεδρος του σωματείου Αριστείδης Παπαπουλίδης.

Σύμφωνα με τον ίδιο, η επιτυχία του προγράμματος οφείλεται στην αλλαγή ρόλων που πραγματοποιείται κατά την επαφή των παιδιών με τα ζώα. «Τα παιδιά εκείνη την ώρα νιώθουν ότι αναλαμβάνουν μια ευθύνη απέναντι στο ζώο, αφού πρέπει να το χαϊδέψουν, να το φροντίσουν και να το ταΐσουν. Μέσα από τη διαδικασία αυτή αποκτούν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και τονώνεται η αυτοεκτίμησή τους».

Παράλληλα, όπως εξηγεί στo metrogreece.gr, η κα. Ίριδα Παναγιωτοπούλου, ψυχολόγος με ειδίκευση στην αγωγή και την οικογενειακή θεραπεία, έχει παρατηρηθεί ότι μετά από έντονη επαφή με σκυλιά, τα παιδιά γίνονται πιο επιμελή, κάνουν λιγότερα λάθη και αυξάνεται η αγάπη τους για την ανάγνωση ή άλλα μαθήματα που μπορεί να έχουν μοιραστεί με τον τετράποδο φίλο τους.

Η κα. Παναγιωτοπούλου επισημαίνει πως η ανιδιοτελής αποδοχή των σκύλων, μέσω της συμμετοχής τους σε μαθησιακές δραστηριότητες ,φαίνεται να προσφέρει μια μοναδική μορφή κοινωνικής και συναισθηματικής υποστήριξης.

«Τα παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες επειδή συνήθως αισθάνονται μειονεκτικά για τις σχολικές τους επιδόσεις , μέσα από την επαφή τους με τα ζώα αποκτούν μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση και αυτοπεποίθηση. Με τον τρόπο αυτό, λειτουργούν καλύτερα, γιατί τα ζώα εκφράζουν την αγάπη τους χωρίς ταυτόχρονα να τα κρίνουν ή να τα επικρίνουν, όπως πολλές φορές συμβαίνει με τους δασκάλους και τους γονείς τους. Μέσα λοιπόν από τη μη λεκτική επικοινωνία που έχουν με τα ζώα, νιώθουν μεγαλύτερη αποδοχή. Τα προγράμματα με τη βοήθεια ζώων θα μπορούσαν να αποτελέσουν πολύτιμο συμπληρωματικό εργαλείο στο χώρο της εκπαίδευσης».

Η εκπαίδευση ενός σκύλου θεραπείας, κατά την θετική εκπαιδεύτρια κα. Μαρία Στογιάννη, αποτελεί μια σχετικά εύκολη διαδικασία, ιδίως αν αυτή ξεκινήσει από μικρή ηλικία. «Αυτό βέβαια δε σημαίνει ότι ένας ενήλικος σκύλος με καλό χαρακτήρα δεν μπορεί να συμμετέχει σε πρόγραμμα θεραπευτικής επαφής», ανεφέρει.

Φράνκα,ημίαιμη και παράλυτη στα πίσω άκρα

Κατά τη διάρκεια της εκπαίδευσης ένας σκύλος θα πρέπει να μάθει να κατανοεί τις εντολές «κάτσε», «ξάπλωσε», «μείνε», «άστο», να είναι εξοικειωμένος με ιατρικό εξοπλισμό όπως αναπηρική καρέκλα, να προσαρμόζεται στις ιδιαιτερότητες των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες όπως είναι το αργό βάδισμα, οι ιδιαίτερες κινήσεις χεριών και η διαφορετική ομιλία, να δέχεται ήρεμα τα χάδια ανθρώπων και παιδιών, να είναι κοινωνικοποιημένος με άλλα σκυλιά, να μένει με άλλα άτομα, για μικρό χρονικό διάστημα χωρίς την παρουσία του κηδεμόνα του .

Η ράτσα, υπογραμμίζει, δεν αποτελεί ζητούμενο της εκπαίδευσης. «Σκύλοι θεραπείας υπάρχουν σε οποιοδήποτε μέγεθος, φύλο, ράτσα ή μή, χρώμα ή ηλικία. Κυρίως η προσωπικότητα του σκύλου είναι ο σημαντικότερος παράγοντας στην επιλογή του ως σκύλος θεραπείας. Θα πρέπει δηλαδή να του αρέσουν οι άνθρωποι, να είναι ήρεμος, φιλικός, σταθερός χαρακτήρας και με καλή σωματική υγεία».

Φοίβος (Ημίαιμο), Σπίθας (Ημίαιμο) & Φράνκα (Ημίαιμη και παράλυτη στα πίσω άκρα) 

Εκτός από αγάπη, στοργή και συντροφιά, οι σκύλοι βοηθούν παιδιά με σωματική αναπηρία και μεγαλύτερους που έχουν υποστεί εγκεφαλικό δίνοντάς τους κίνητρο να κινήσουν τα άκρα τους. Αυτό τουλάχιστον τονίζει η κα. Στογιάννη εξηγώντας πως «και μόνο που σηκώσουν το χέρι τους για να τα χαϊδέψουν είναι πολύ σημαντικό για τέτοιου είδους παθήσεις».

Στην Ελλάδα, σύμφωνα με την πρόεδρο του Πανελλήνιου Κτηνιατρικού Συλλόγου κα. Αθηνά Τραχήλη, η συγκεκριμένη θεραπευτική μέθοδος δεν είναι ευρέως αποδεκτή. «Ενώ στο εξωτερικό η θεραπεία μέσω των ζώων όπως είναι ο σκύλος, η γάτα και το κουνέλι είναι πολύ συνηθισμένη ήδη από το 1960, στη χώρα μας αντιμετωπίζεται με καχυποψία κι αυτό κατά τη γνώμη μου, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη παιδείας». Όπως υποστηρίζει, τα τελευταία πέντε χρόνια έχει στείλει αναρίθμητες επιστολές στο υπουργείο Παιδείας προκειμένου να ενταχθεί στα σχολεία μάθημα που να προωθεί τη ζωοφιλία. «Από τα νήπια κιόλας θα πρέπει τα παιδιά να μαθαίνουν τη σημασία των ζώων και να συμβιώνουν αρμονικά μ’ αυτά. Η εκπαίδευση αυτή αποτελεί τη βάση για την αποδοχή αυτού του είδους θεραπευτικής παρέμβασης».

Αξίζει να σημειωθεί πως η πρώτη απόπειρα «pet therapy» πραγματοποιήθηκε πριν λίγα χρόνια στο ογκολογικό τμήμα του Νοσοκομείου Παίδων “Αγλαΐα Κυριακού” με πρωταγωνιστή ένα αρσενικό κουνέλι. «Το ζώο αυτό βοηθά παιδιά με νεοπλασματικές ασθένειες να ανταποκρίνονται πιο εύκολα στη θεραπεία. Η συμβίωση με το κουνέλι αποδείχθηκε αποτελεσματική και για το λόγο αυτό, η εφαρμογή της συγκεκριμένης θεραπείας συνεχίζεται ακόμη και σήμερα», καταλήγει.